Özet
Mondros Mütarekesi gereği ordular lağvedilince Osmanlı ordusu yeniden düzenlemeye tabi tutulmuştur. Anadolu’nun Mütareke’den sonra düşmanlar tarafından işgal edileceğini öngören Osmanlı yöneticileri, vatanın kurtarılmasına yönelik olarak ordu müfettişliği teşkilatının kurulmasını kararlaştırmışlardır. Bu teşkilatının kurulmasıyla, Osmanlı Ordusu görünüşte seferi kadro düzeninden hazeri kadro teşkilatına geri dönmüştür.
Müfettiş olarak atanan kişiler vatanperver ve padişahın ve hükümetin güvenini kazanmış kişilerdi. Bu müfettişliklerden birisi de bu dönemle ilgili yapılan çalışmalarda göz ardı edilen Mersinli Cemal Paşa’nın riyasetindeki II. Ordu(Yıldırım) Kıtaat-ı Müfettişliğidir. Hâlbuki Cemal Paşa da aynı dönemde Mustafa Kemal Paşa ile benzer bir vazifede bulunmuştur ve Mütareke sonrası millet ve memleketin kurtarılması bakımından oldukça mühim bir vazife ifa etmiştir. Üstelik Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı işin tarihi süreçteki yerinin ve öneminin kavranması bakımından da II. Ordu Müfettişliği, incelemeye değer bir rol oynamıştır. Merkezi Konya olan müfettişliğin sorumluluk alanında İzmir, Konya, Ankara, Kastamonu, Antalya, Kayseri, Eskişehir, Kütahya, Afyon mıntıkası yer almaktaydı. Bu mıntıka, İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan tesir bölgesinde bulunması bakımından oldukça önemliydi.
II. Ordu Müfettişliği, vatanın kurtarılmasına yönelik faaliyetlerin yürütülmesinde, sorumluluk sahasıyla ilgili olarak güvenliğin sağlanmasında, düzensizliklerin sebeplerinin tespiti ve önlenmesinde, istihbarat faaliyetlerinde, milli birlik ve bütünlüğün sağlanmasında ve düşmana karşı direniş ruhunun güçlenmesinde çok önemli roller oynamıştır. Bu çalışmada, Mütareke döneminde II. Ordu Müfettişliğinin rolü, özellikle arşiv belgelerine göre aydınlatılmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Ordu Teşkilatı, II. Ordu Müfettişliği, Cemal Paşa, Mustafa Kemal Paşa, Mondros Mütarekesi, Milli Mücadele.
Bu makale 3420 kez okundu