Özet
Misyonerlerin altın çağı olan 19. yüzyılda Batılı devletler tüm dünyayı kendi aralarında misyon bölgelerine ayırmışlar; yine bu devletler, dini hedeflerin yanında siyasi ve ekonomik kazançlar elde etmek için misyonerleri aktif bir şekilde kullanmışlardır. Aynı dönemde büyük bir çöküşün eşiğinde olan Osmanlı Devleti’nde ise çeşitli Batılı misyonerlik örgütleri faaliyet göstermiştir. Bu örgütler arasında en çok adından söz ettiren ise sırtını Amerika Birleşik Devletleri’ne dayamış olan American Board of Commissioners of Foreign Missions (ABCFM) adındaki teşkilattır. Bu teşkilat Osmanlı Devleti’ni çeşitli misyon bölgelerine ayırmış Adapazarı’nı ise İzmit misyonu çerçevesinde Batı Türkiye Misyonu içinde değerlendirmiştir. Bu çalışmada, Amerikan Board örgütünün kendi arşivinde yer alan yıllık raporlar ve örgütün yayın organı olan Missionary Herald dergisinden faydalanılmış ve örgüt misyonerlerinin 1830’lu yıllardan, yüzyılın sonuna kadar ortaya koydukları çalışmalar gözler önüne serilmiştir. Özellikle bölgede yaşayan Ermenileri hedef alan misyonerler nasıl dini propagandalarını yürüttüklerini ve kurdukları eğitim kurumlarını nasıl amaçları doğrultusunda kullandıklarını kendi belgelerinde anlatmışlardır. Günümüze dek etkileri devam eden Ermeni meselesinin tohumlarının atıldığı bu faaliyetleri incelemek yakın tarihi daha iyi analiz etmemizi sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Misyonerlik, Amerikan Board, Batı Türkiye Misyonu, Adapazarı
Bu makale 105 kez okundu