Özet
Uluslararası hukukun, Antik Yunan’ın siyasi düşüncelerine kadar uzanan köklü ve kesintisiz bir tarihsel geçmişe sahip olduğu bilinmekte; bu gelişim sürecinin özellikle Roma hukukunun etkisiyle biçimlendiği görülmektedir. Antik Yunan’dan bu yana evrensel değerlere dayalı temeller üzerinde yükselen uluslararası hukuk, yalnızca devletlerarası ilişkileri değil; aynı zamanda uluslararası kuruluşları, insan haklarını, sürdürülebilir kalkınmayı ve küresel güvenliği konu edinen, teknolojik gelişmeler ışığında hava, kara ve deniz dışında siber uzayı da kapsayan modern alanlara da uzanmaktadır. Uluslararası hukuk; ulusal hukuk ile devletler, uluslararası örgütler ve kimi durumlarda bireyler arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen yapısıyla farklılaşmakta, bu farklılıklar hukuk kurallarının içeriğinin belirlenmesi ve uygulanabilirliğine ilişkin felsefi tartışmaların önemini artırmaktadır. Bu bağlamda, uluslararası hukuk felsefesi, normların tanımı, kaynağı ve meşruiyetine ilişkin sorular etrafında şekillenmektedir. Bu çalışmada, uluslararası hukukun evrensel değerlerinin inşasında felsefi yaklaşımların rolü ele alınırken, özellikle jus cogens (emredici normlar) kavramı üzerinden evrensel hukuki değerlerin egemen devletlerin rızasına dayalı hukuk anlayışıyla olan ilişkisi irdelenecektir. Jus cogens normlarının evrensellik iddiası ile pozitif hukuk ilkeleri arasında kurduğu denge, uluslararası hukukun işlevselliğini ve bağlayıcılığını değerlendirmede önemli bir çerçeve sunmaktadır. Bu bağlamda jus cogens normları, uluslararası hukukta evrensel değerlerin normatif olarak yerleşmesini nasıl sağlar ve bu süreç, egemenlik ilkesine dayalı pozitif hukuk anlayışıyla nasıl bir etkileşim içinde olmalıdır? Sorunsalından hareketle makalede geniş bir literatür taraması yapılarak, tarihsel, kavramsal ve teorik bir perspektif üzerinden felsefi yaklaşımların ve jus cogens normlarının uluslararası hukukun evrensel değerleri üzerindeki etkisi analiz edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Antik Yunan, Roma Hukuku, Doğal Hukuk, Uluslararası Hukukun Evrensel Değerleri, Jus Cogens.
Bu makale 1 kez okundu