Özet
Şair, gazeteci, nesir yazarı kimliğiyle Servet-i Fünun edebiyatında önemli bir yere sahip olan Cenab Şahabeddin (1871-1934), yakın tarihimizde sansasyonel olaylarla adı anılan isimlerden biridir. 1919 yılından itibaren Darülfünun’da Türk Edebiyatı Tarihi müderrisliği yapan şair, memleketin ölüm-kalım savaşı verdiği yıllarda söylemleriyle millî hisleri rencide ettiği için sıkça eleştirilmiş, Ali Kemal’in sahibi olduğu Peyâm-ı Sabah’a geçerek millî kurtuluşa inanmayanların safında yerini almıştır. Zekâsına olan aşırı güveni, inatçı ve alaycı kişiliği, kaos zamanlarındaki fevri çıkışları, edebî şahsiyetinin önüne geçerek zamanla toplumsal hafızda ikinci plana itilmesine, kimi zaman yok sayılmasına ve “vatan haini” damgasını yemesine yol açmıştır. Ona karşı olumsuz yargıların pekişmesindeki asıl hadise 1922 yılı Nisan ayında Edebiyat Fakültesi öğrencilerinin başını çektiği protestolardır. Rıza Tevfik’in Fuzûlî’nin Türk olmadığını ilan ettiği konferansıyla başlayan hadiseler, yaklaşık 5 ay sürmüş, çeşitli fakültelerin de katılımıyla olay büyüyünce üniversitede dersler bir müddet askıya alınmış, Maarif Vekâleti de dersleri tatil etmek zorunda kalmıştır. Rıza Tevfik, Ali Kemal, Hüseyin Dâniş, Barsamyan Efendi ile Cenab Şahabeddin’den oluşan muhalif müderrislerin Darülfünun’dan istifa ve azledilmesiyle olay kapanmıştır. Yakın dönem hatıratlarında “Cenab Şahabeddin” adının geçtiği her yerde bu mesele hatırlanmış, o dönem Saray ve Bâbıâli’nin güdümünde kaldığı ve onlara hizmet adına direktiflere uyarak yazılar neşrettiği ileri sürülmüştür. Bu sebeple dönemin edebî kanonunun dışına itildiği gibi maşerî vicdanda aklanamadan ve milletiyle tam bir uzlaşma zemini bulamadan son nefesini vermiştir. Bu makalede şairin biyografisinde önemli bir yer tutan ve hakkındaki spekülasyonların kaynağı hâline gelen Millî Mücadele’ye muhalefeti arşiv belgeleri ışığında aydınlatılmaya çalışılmış, dönemin tanıkları ve süreli yayınlar gözden geçirilerek söz konusu mesele ayrıntılarıyla incelemeye tabi tutulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Millî Mücadele, Darülfünun, Cenab Şahabeddin, Protesto
Bu makale 1 kez okundu